Βιολογικά ΠροϊόνταΗ σελίδα ενημερώθηκε τις 12:38, 17 Ιανουαρίου 2010

Τον 20ό αιώνα, το τοπίο στην ύπαιθρο άλλαξε, αφού η ανάγκη για μεγιστοποίηση του κέρδους επέβαλλε καινοτομίες και στον τομέα της γεωργίας.
Τα ανθρώπινα χέρια αντικαταστάθηκαν από τις μηχανές και η γονιμότητα του εδάφους ενισχύθηκε με την εκτεταμένη χρήση φυτοφαρμάκων, που συνετέλεσαν στην προστασία της σοδειάς.
Αποτέλεσμα ήταν, η παραγωγικότητα του εδάφους να αυξηθεί και τα γεωργικά προϊόντα έγιναν άφθονα και φτηνά για τον καταναλωτή. Όμως, η γη αντέδρασε, κι ο κίνδυνος της χρήσης φυτοφαρμάκων και η ανάγκη για την προστασία της υγείας των καταναλωτών, ώθησαν τις -ανά τον κόσμο- κυβερνήσεις να εξετάσουν το ενδεχόμενο της βιολογικής καλλιέργειας.
Το 15% σχεδόν των τροφίμων που βάζουμε στο σπίτι μας καταλήγει στις χωματερές. Το ποσοστό αυτό μάλιστα φτάνει ενίοτε και το 50% της παραγόμενης τροφής, αν υπολογίσουμε το μακρύ δρόμο από το χωράφι ως το πιάτο μας και από εκεί στη χωματερή.Σαν να μην έφτανε αυτή η σπατάλη, αυτό που φτάνει στο πιάτο μας δεν είναι πάντα ασφαλές. Οι διατροφικοί κίνδυνοι είτε αφορούν υπολείμματα φυτοφαρμάκων στα τρόφιμα, έχουν γίνει δυστυχώς ρουτίνα.Το 1991 στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της κοινής αγροτικής πολιτικής στην Ε.Ε., το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των Υπουργών Γεωργίας θέσπισε κανονισμό για τη βιολογική γεωργία και την αντίστοιχη σήμανση των αγροτικών προϊόντων και τροφίμων.
Αυτή ήταν η πρώτη φορά που τα 15 -τότε- κράτη μέλη της Ε.Ε. αναγνώρισαν επισήμως την βιολογική γεωργία και αναγκάστηκαν να συμμορφωθούν με τα ελάχιστα κοινά πρότυπα.
Από το 1993 ως το 2000, οι οργανικά καλλιεργούμενες εκτάσεις στην Ευρώπη πενταπλασιάστηκαν.

 

Παρ' όλα αυτά, ο συνειδητός καταναλωτής μπορεί να αντιδράσει, καθώς έχει επιλογές. Προτιμήστε τα βιολογικά προϊόντα. Προσέξτε όμως. Τα προϊόντα με τον χαρακτηρισμό «βιολογικά», θα πρέπει να φέρουν ειδική σήμανση από κάποιον αναγνωρισμένο φορέα (εθνικό ή του εξωτερικού). Συγκεκριμένα, θα πρέπει να φέρουν μία από τις παρακάτω σημάνσεις ή, αν πρόκειται για εισαγόμενα προϊόντα, αντίστοιχα αναγνωρισμένα σήματα του εξωτερικού.


Tι είναι τα Βιολογικά Προϊόντα;

Είναι κυρίως, αλλά όχι μόνον, Αγροτικά Προϊόντα που η παραγωγή τους στηρίχθηκε σε φυσικές διεργασίες. Αυτό σημαίνει χρησιμοποίηση εναλλακτικών, προς τα χημικά, μεθόδων αντιμετώπισης εχθρών, ασθενειών και ζιζανίων (όχι χρήση συνθετικών φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων και ζιζανιοκτόνων), καθώς και τεχνικών παραγωγής, όπως η εναλλαγή των καλλιεργειών, η ανακύκλωση φυτικών και ζωικών υπολειμμάτων, η χρήση, κατά το δυνατόν, ιθαγενών φυλών ζώων και φυτών, η φυσική διατροφή, η ελεύθερη και υγιεινή βόσκηση κ.λπ.

Τι παραπάνω προσφέρουν σε όλους μας τα Βιολογικά Προϊόντα;

Είναι σαφώς πιο υγιεινά, καθώς δεν αναπτύχθηκαν με παρεμβάσεις που είναι έξω από την «φυσιολογική» τους ζωή, όπως ορμόνες, συνθετικά λιπάσματα, βιταμίνες, αντιβιοτικά κ.α. Είναι ασφαλή για την υγεία μας, μια και δεν έχουν υπολείμματα λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων που, πιθανώς, αθροιστικά και στη διάρκεια, μπορεί να προκαλέσουν σωρεία προβλημάτων υγείας, ιδίως στα παιδιά. Έχουν ανώτερη διατροφική αξία και, συχνά, είναι πιο γευστικά και μυρωδάτα. Τέλος, καλλιεργούνται με μεθόδους που είναι πολύ πιο φιλικές για το περιβάλλον, συντελώντας, έτσι, στην αειφορία του πλανήτη.

Πώς διασφαλίζεται ότι τα προϊόντα που αγοράσαμε είναι βιολογικά;

Υπάρχουν ανεξάρτητοι φορείς, διαπιστευμένοι από το κράτος, που ελέγχουν, σε όλη την διάρκεια της καλλιέργειας, της ζωής αλλά και της μεταποίησης των Αγροτικών Προϊόντων, ότι αυτά παράχθηκαν με τις προϋποθέσεις που απαιτούνται ώστε να είναι Βιολογικά. Εάν όλα είναι σύμφωνα με τις αρχές της Βιολογικής καλλιέργειας, τότε πιστοποιούνται από τους φορείς αυτούς με «σφραγίδα» που υπάρχει στην συσκευασία και που εγγυάται ότι το προϊόν είναι Βιολογικό. Επίσης, απαιτείται ο συσκευαστής και ο λιανοπωλητής των προϊόντων αυτών να είναι πιστοποιημένος από τους ίδιους ελεγκτικούς φορείς, ώστε να μπορεί να μεταποιεί ή να πουλά τα προϊόντα αυτά, σε «χύμα» μορφή, με δική του ευθύνη. Η λεπτομερής αυτή σειρά ελέγχων, εγγυάται ότι τα προϊόντα που Θα αγοράσουμε, εφ' όσον είναι από πιστοποιημένους φορείς, είναι απολύτως σίγουρα Βιολογικά. Εξ' άλλου, το ελεγκτικό αυτό σύστημα εφαρμόζεται παγκοσμίως και, για την σωστή του υλοποίηση, παρεμβαίνουν φορείς και εκτός της Ελληνικής επικράτειας.


Για την Ελληνική αγορά, τα εισαγόμενα βιολογικά τρόφιμα εκτιμάται ότι κάλυψαν περίπου το 57% της αξίας της αγοράς για το 2008 και το υπόλοιπο 43% ήταν εγχώρια προϊόντα. Στα κυριότερα βιολογικά προϊόντα, η εγχώρια κατανάλωση τυποποιημένου βιολογικού ελαιόλαδου παρουσίασε αύξηση 15% την περίοδο 2008/07 ενώ το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής παραγωγής (περίπου 63% το 2008) έχει σαν προορισμό χώρες του εξωτερικού. Επίσης η αγορά κρασιού από βιολογικά σταφύλια σημείωσε άνοδο 4% το 2008 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος ενώ το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής παραγωγής του συγκεκριμένου προϊόντος (περίπου 79% το 2008) διοχετεύεται στην Ελλάδα. Όσον αφορά στα βιολογικά εσπεριδοειδή, η αγορά παρουσιάζεται αυξημένη κατά 5% περίπου το 2008, με το ποσοστό των εξαγωγών να ξεπερνά το 68%.
Το 50% των συνολικών πωλήσεων του κλάδου των βιολογικών τροφίμων για το 2008 συγκεντρώνεται στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ ενώ το μερίδιο συμμετοχής τους αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω τα επόμενα χρόνια, καθώς όλο και περισσότερες αλυσίδες δημιουργούν στα καταστήματά τους "βιολογικές γωνιές". Τα καταστήματα αμιγώς βιολογικών τροφίμων (αλυσίδες και μεμονωμένα) εκτιμάται ότι κατέλαβαν ποσοστό 46% περίπου της συνολικής αξίας των πωλήσεων ενώ το υπόλοιπο 4% μοιράζονται λοιπά σημεία πώλησης (λαϊκές αγορές κλπ.).
Τέλος σχετικά με τις εγχώριες επιχειρήσεις του κλάδου οι δείκτες δείχνουν πως τα πηγαίνουν αρκετά καλά καθώς στο διάστημα 2006/8 τα ίδια κεφάλαια των επιχειρήσεων του δείγματος παρουσίασαν αύξηση κατά 6,6%, οι συνολικές πωλήσεις εμφάνισαν αύξηση 25% την περίοδο 2007/06 ενώ το περιθώριο καθαρού κέρδους EBITDA ανήλθε σε 18,75% το 2007.

Γιατί τα βιολογικά προϊόντα δεν βρίσκονται  παντού σε ικανοποιητικές ποσότητες και ποικιλία;

Οι Βιολογικές καλλιέργειες στην Ελλάδα, παρ' όλο που ξεκίνησαν εδώ και τουλάχιστον 20 χρόνια, δεν αναπτύχθηκαν, για διάφορους λόγους, στο μέτρο που θα μπορούσαν. Σήμερα, καλλιεργούνται στην χώρα μας μόλις 300 χιλ. στρ. περίπου ή το 0,8% της συνολικής έκτασης (στην Ιταλία καλλιεργούνται 11,5 εκατ. στρεμ.). Τεράστιο και σοβαρό πρόβλημα αποτελεί η ανυπαρξία συντονισμού παραγωγής και εμπορίου και η ερασιτεχνική προσέγγιση του θέματος από την πλευρά κάποιων παραγωγών και εμπόρων. Επίσης, σημαντικό στοιχείο καθυστέρησης αποτελεί και η μη ικανοποιητική στήριξη της Βιολογικής καλλιέργειας από την πλευρά του κράτους, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στη Ευρώπη. Για τους λόγους αυτούς, τα Βιολογικά Προϊόντα, συχνά, ή δεν παράγονται, ή παράγονται αλλά δεν φτάνουν εγκαίρως στον καταναλωτή, ή τέλος, όταν φτάσουν, δεν καλύπτουν την ποικιλία και τις ποσότητες που απαιτούνται.


Γιατί τα Βιολογικά Προϊόντα είναι πιο ακριβά από τα συμβατικά;

Κατ' αρχήν, τα βιολογικά προϊόντα χρησιμοποιούν καλλιεργητικές μεθόδους που δεν βοηθούν στην ποσοτική ανάπτυξη της παραγωγής. Η έλλειψη συνθετικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, μειώνει τις παραγωγές και, συχνά, τις ελαχιστοποιεί (ασθένειες και έντομα που προ-καλούν ζημίες). Το ίδιο συμβαίνει με τα ζιζάνια, που αντιμετωπίζονται με σκάλισμα με το χέρι, πράγμα που ανεβάζει το κόστος παραγωγής. Στην κτηνοτροφία, πάλι, το πρόβλημα εμφανίζεται με την ίδια ένταση. Οι φυσικές τροφές και όχι τα κάθε είδους «συνθετικά πρόσθετα» με τις γνωστές επιπτώσεις υγείας στον άνθρωπο, δεν προσφέρουν τους όγκους παραγωγής των συμβατικών μεθόδων. Παρ' όλα αυτά, εφ' όσον οι Βιολογικές καλλιέργειες αναπτυχθούν και πάρουν την θέση που τους αξίζει, το κόστος και οι τιμές θα πέσουν σε επίπεδα που θα είναι απολύτως ανταγωνιστικά. Να σημειωθεί ότι η κατανάλωση των Βιολογικών Προϊόντων στην Ελλάδα καλύπτει μόλις το 0,4% του συνόλου, σε σχέση με το 2-5% της μέσης κατανάλωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Γιατί η εξωτερική εμφάνιση των των Βιολογικών Φρούτων και Λαχανικών δεν είναι το ίδιο καλή μ' αυτή των συμβατικών;

Οι ποικιλίες των φυτών, η διατροφή (λιπάσματα, ορμόνες), η φυτοπροστασία και μια σειρά ακόμη καλλιεργητικών φροντίδων, «αναγκάζουν» τα φρούτα και λαχανικά να αποκτήσουν όψη, σχήμα και χρώμα, που είναι μεν συμβατά με τις ανάγκες του μάρκετινγκ, δεν είναι όμως καθόλου συμβατά με την φυσική τους μορφολογία. Πόσο μάλλον που, οι ποικιλίες που προτιμά η Βιολογική Γεωργία είναι τοπικές, με ελάχιστη έως καθόλου «εξωγενή» βελτίωση. Οι λόγοι αυτοί κάνουν τα Βιολογικά Προϊόντα να είναι πιο «άσχημα» από τα συμβατικά, ταυτόχρονα όμως, πιο νόστιμα και υγιεινά.

Μπορούν τα Βιολογικά Προϊόντα να καλύψουν  το σύνολο των αναγκών του σημερινού καταναλωτή;

Ασφαλώς. Εκτός από Λαχανικά, Φρούτα και Γαλακτοκομικά προϊόντα και Κρέας, τα Βιολογικά Προϊόντα καλύπτουν μια ποικιλία από προϊόντα καθημερινής χρήσης όπως Ψωμί και προϊόντα Αρτοποιείου, Χυμούς, Μπύρες και Αλκοολούχα ποτά, Λάδια, Μεταποιημένα τρόφιμα (μακαρόνια, ρύζια, έτοιμα φαγητά κ.λπ.), Παιδικές τροφές, Καλλυντικά, Χαρτικά.


Έτσι, το ερώτημα που προκύπτει για τα βιολογικά προϊόντα είναι, αν αποτελούν έναν μύθο ή μία πραγματικότητα;
Οι ειδικοί ισχυρίζονται ότι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα ενός βιολογικού προϊόντος είναι το ότι έχει ταυτότητα, το ότι έχει παραχθεί με φυσικές διεργασίες και το ότι μπορεί να καταναλωθεί άφοβα.
Τα τρόφιμα μπορούν να έχουν την σήμανση «βιολογικά», μόνο εφ' όσον τουλάχιστον το 95% των γεωργικών συστατικών τους είναι βιολογικά και αφού θα φέρουν ειδική σήμανση από κάποιον αναγνωρισμένο φορέα, ως οφείλουν.
Γι' αυτό, κάθε κράτος-μέλος της Ε.Ε. έχει αναγνωρίσει έναν αριθμό δημοσίων ή και ιδιωτικών οργανισμών, για την πραγματοποίηση των ελέγχων.